Zo behoud je zeggenschap over jouw familievermogen

6 april 2023

Testament: sturing van het vermogen

Een belangrijk middel voor het behouden van zeggenschap is het testament. Hierin kun je bepalingen opnemen die duidelijk sturing geven aan het vermogen. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat de koude kant aanspraak kan maken op het vermogen.

Is jouw testament nog actueel? Heroverweeg je testament ten minste iedere vijf jaar. Wij vertellen je waar je op moet letten.

Uitsluitingsclausule: bescherming echtscheiding

Met een uitsluitingsclausule kun je het familievermogen beschermen tegen nadelige gevolgen van een echtscheiding. Een dergelijke clausule kent afhankelijk van jouw wensen verschillende vormen. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen een harde of zachte uitsluitingsclausule op te nemen. Bij een harde uitsluitingsclausule geef je aan dat het familievermogen nooit in een goederengemeenschap kan vallen. Niet bij een echtscheiding maar ook niet bij een overlijden. Een zachte uitsluitingsclausule heeft daarentegen slechts werking in het geval van een echtscheiding.

Verder is belangrijk te weten dat een uitsluitingsclausule per 1 januari 2018 in veel gevallen de beschermende meerwaarde heeft verloren. Voor huwelijken gesloten na deze datum geldt namelijk een beperkte wettelijke gemeenschap van goederen. Dit houdt in dat de gemeenschap wordt beperkt tot vermogen dat door de echtgenoten samen tijdens het huwelijk wordt opgebouwd. Vermogen dat door een van de echtgenoten wordt verkregen door schenking of vererving valt hier niet in. Ook vermogen dat al aanwezig was voor het aangaan van het huwelijk, blijft buiten de gemeenschap.[1] Het blijft overigens mogelijk om bij huwelijkse voorwaarden een algehele gemeenschap van goederen overeen te komen. In die situatie blijft een uitsluitingsclausule bescherming bieden.

Je moet er bedacht op zijn dat een uitsluitingsclausule slechts werking heeft tijdens het leven van jouw ervende kind. Bij het overlijden van je kind kan jouw schoonzoon of -dochter het uitgesloten vermogen alsnog erven.

Tweetrapsmaking: twee verkrijgers

Met een tweetrapsmaking kan twee keer over het nagelaten vermogen worden beschikt. Een tweetrapsmaking houdt kort gezegd in dat je voor de verkrijging uit jouw nalatenschap twee verkrijgers aanwijst. Namelijk een bezwaarde en een verwachter. De bezwaarde verkrijgt het vermogen als eerste en zodra deze overlijdt gaat het vermogen verplicht naar de aangewezen verwachter.

Om te voorkomen dat het uitgesloten vermogen via de nalatenschap van jouw kind bij je schoonzoon of -dochter terechtkomt, kun je ervoor kiezen de tweetrapsmaking in je testament op te nemen. Je kunt dan bijvoorbeeld jouw eigen kind aanwijzen als bezwaarde. En je andere kinderen of je kleinkinderen als verwachters aanwijzen.

Je kunt een tweetrapsmaking volledig op maat maken. Ook kunnen er allerlei voorwaarden aan verbonden worden. Het is zeer belangrijk te beseffen dat een tweetrapsmaking de afwikkeling van nalatenschappen erg ingewikkeld kan maken. Professionele hulp en een gedegen administratie zijn onmisbaar.

Testamentair bewind: keuze voor een bewindvoerder

Wanneer minderjarige kleinkinderen vermogen uit een nalatenschap verkrijgen, hebben de ouders op grond van de wet recht op het vruchtgenot. Zij hebben dan als wettelijke vertegenwoordiger de zeggenschap over dit vermogen. Dit is te voorkomen met een testamentair bewind. Er bestaat grote vrijheid bij de inrichting van het bewind. Zo is de keuze voor een bewindvoerder geheel vrij. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een familielid maar ook voor een ervaren adviseur. Daarnaast ben je vrij de duur van het bewind te bepalen. Let wel: de verwachter kan de kantonrechter vijf jaar na jouw overlijden verzoeken het bewind op te heffen. Hij of zij zal dan alleen wel aannemelijk moeten maken in staat te zijn het vermogen verantwoordelijk te beheren.

Familiestichting of trust: familievermogen concentreren

Stel: de sterke wens bestaat langdurig een zeer omvangrijk familievermogen bijeen te houden en de zeggenschap daarover verregaand te concentreren. Dan wordt gewerkt met familiestichtingen of trusts. Dit zijn zeer krachtige instrumenten waarmee de zeggenschap strikt geregeld kan worden. Het opzetten van een familiestichting of trust is kostbaar en daarnaast zijn er jaarlijkse onderhoudskosten. De rechthebbenden tot het vermogen zijn sterk afhankelijk van de wil van de oprichters. Deze wil wordt uitgevoerd door de bestuurders.

De legitieme portie

Tot slot zou je er in een uiterst geval voor kunnen kiezen je kind te onterven. In dat geval is van belang je te realiseren dat het Nederlandse erfrecht een zogenaamde legitieme portie kent op basis waarvan je jouw kind nooit helemaal kunt onterven. Wat houdt de legitieme portie in? Hoe wordt deze berekend? En waar moet je op letten? Lees het in dit nieuwsbericht over de legitieme portie.

Welke mogelijkheid past het beste bij jouw situatie?

Zoals je kunt lezen zijn er verschillende mogelijkheden voor het behoud van verregaande zeggenschap over je familievermogen. Welk middel kun je daarvoor het beste inzetten? Onze estate planners helpen je bij het maken van de juiste keuze. Neem contact op met Gavin Vree en Inge te Boekhorst. Per e-mail via gvree@joanknecht.nl en itboekhorst@joanknecht.nl of per telefoon op +31 (0)40 240 9530.

[1] Tenzij het vermogensbestanddelen betreft die al in gezamenlijke eigendom waren.