Tweetrapsmaking en het recht op de legitieme portie: wat zegt het hof?
Tweetrapsmaking en het recht op de legitieme portie: wat zegt het hof?
22 april 2025
Het erfrecht kent vele nuances en complexiteiten. Een eerdere hofuitspraak biedt interessante inzichten in de werking van een tweetrapsmaking in combinatie met het recht op de legitieme portie. Wat betekent dit voor erfgenamen en legitimarissen? We lichten deze zaak graag toe.
Feiten casus
In deze zaak overleed een vader met achterlating van twee kinderen: een zoon en een dochter. In zijn testament heeft hij een regeling opgenomen waarbij de kinderen als erfgenamen zijn aangewezen, maar met bepaalde voorwaarden (een zogenaamde tweetrapsmaking). De regeling bepaalt dat het recht van de erfgenaam vervalt bij faillissement of als de schuldsaneringsregeling van toepassing wordt. De zoon verkeerde op het moment van overlijden in staat van faillissement, dat later werd omgezet in een schuldsaneringsregeling. De bewindvoerder van de zoon claimde de legitieme portie namens hem.
Tweetrapsmaking
Een tweetrapsmaking is een verkrijging van (in casu) een erfgenaam (bezwaarde) onder ontbindende voorwaarde. Vaak is de ontbindende voorwaarde het overlijden van de bezwaarde, maar dit kan ook, zoals in dit geval een faillissement zijn of als de schuldsaneringsregeling van toepassing wordt bij de bezwaarde. Wanneer de ontbindende voorwaarde zich voordoet, verkrijgt de aangewezen verwachter het (resterende deel).
Legitieme portie
De legitieme portie is het minimale erfdeel waar kinderen volgens de wet altijd recht op hebben, zelfs als ze onterfd zijn. Normaal gesproken wordt de waarde van alles wat een legitimaris (iemand die recht heeft op een legitieme portie) uit de erfenis krijgt, afgetrokken van zijn legitieme portie.
De kern van de uitspraak
Het hof oordeelt anders dan de rechtbank en stelt dat de regeling in het testament van vader niet betekent dat de zoon helemaal geen erfgenaam is. Dit betekent dat de zoon rechten heeft verkregen op het moment van overlijden, ook al trad de ontbindende voorwaarde direct in werking. De erfrechtelijke verkrijging van de zoon komt daarmee in mindering op zijn legitieme portie. Dit roept echter de vraag op: hoe wordt de waarde van deze verkrijging vastgesteld?
Het belang van waardering
Het hof benadrukte dat bij een tweetrapsmaking de waarde van hetgeen de bezwaarde verkrijgt en de verwachters ontvangen samen niet meer dan 100% van het betrokken deel
van de nalatenschap kan bedragen. In dit geval bleek dat de kinderen van de zoon, als verwachters, het volledige erfdeel hebben ontvangen. De waarde van de verkrijging van de zoon werd daarom op nihil gewaardeerd. Dit had tot gevolg dat er niets in mindering hoefde te worden gebracht op zijn legitieme portie. De bewindvoerder kon dus aanspraak maken op de volledige legitieme portie.
Praktische implicaties
Deze uitspraak onderstreept de complexe uitwerking van bepaalde testamentaire bepalingen. Het is van belang om rekening te houden met de gevolgen van ontbindende voorwaarden en de positie van legitimarissen.
Heeft u vragen met betrekking tot de uitwerking van testamentaire bepalingen? Neem contact op per e-mail met Gavin Vree of Inge te Boekhorst of per telefoon op +31 (0)40 240 9530.