Maatwerk voor ‘regenboog’-ouders

28 juni 2023

Biologisch en juridisch ouderschap: wat is het verschil?

De biologische ouders zijn de verwekkers van het kind. Met andere woorden: degenen van wie het DNA in het kind zit. Het is niet altijd zo dat de biologische ouders ook de juridische ouders zijn. De juridische ouders hebben wettelijk een familierechtelijke band met het kind. De juridische ouders hoeven niet biologisch verwant te zijn met het kind, zoals bij lesbisch of homoseksueel ouderschap.

Volgens de wet hebben de juridische ouders alle wettelijke rechten en plichten. Het juridisch ouderschap heeft ook erfrechtelijke gevolgen: het kind is wettelijk erfgenaam van de juridische ouders en kan aanspraak maken op de legitieme portie. Een kind kan maximaal twee juridische ouders hebben.

‘Kind’ volgens de fiscale wetgeving

Het begrip ‘kind’ kent voor toepassing van de belastingwetten een eigen definitie. In de fiscale wettekst wordt aangesloten bij het begrip ‘bloedverwant’. Kortgezegd ontstaat bloedverwantschap door geboorte, erkenning van het kind, gerechtelijke vaststelling van het vaderschap en door adoptie. Door de verschillende definities in de wetten kan het voorkomen dat een kind in meerdere relaties fiscaal kwalificeert als kind. Zo zal een kind ook fiscaal als kind blijven kwalificeren als hij iets verkrijgt van zijn biologische ouders, zelfs als deze niet de juridische ouders zijn.[1]

De fiscale kwalificatie als kind heeft gevolgen voor de erfbelasting. Voor een ‘kind’ in fiscale zin geldt een lager tarief voor de erfbelasting en een hogere vrijstelling, namelijk:

Daarnaast kent de schenkbelasting ook verhoogde vrijstellingen voor schenkingen aan kinderen. Het is dus belangrijk om te weten of de ontvanger als kind wordt gekwalificeerd.

Gelijkstellingen van stief- en pleegkinderen

Voor de schenk- en erfbelasting wordt in bepaalde gevallen de kwalificatie kind nog verder uitgebreid. Onder andere stief- en pleegkinderen worden gelijkgesteld aan het fiscale begrip ‘kind’. Dit betekent dat wanneer je iets nalaat aan een stief- of pleegkind, zonder dat je biologisch of juridisch ouder bent, dit tegen het ‘kind-tarief’ wordt belast. Dit geeft een lesbische en homoseksuele koppels meer ruimte om fiscaal gunstig iets na te laten aan hun kind. Het is namelijk niet altijd nodig om ook juridisch ouder te zijn. Let daarbij wel goed op. Het nalaten van vermogen aan een kind waarvan je niet de juridische ouder bent moet altijd worden vastgelegd in een testament. Hij of zij is niet automatisch jouw erfgenaam.

Aandachtspunten niet-juridische ouders: adoptie en erkenning

Bij lesbisch of homoseksueel ouderschap zijn de partners niet altijd juridisch ouder van het kind. Het is daarom belangrijk om zaken goed te regelen. Je kind is niet automatisch op grond van de wet jouw erfgenaam. Afhankelijk van de situatie zal erkenning of adoptie daarvoor nodig zijn. Daarnaast kan uiteraard in een testament geregeld worden dat het kind jouw erfgenaam is.

Ook voor de grootouders van het kind heeft het gevolgen of sprake is van juridisch ouderschap. Ben jij niet de juridische ouder van het kind, dan zijn de grootouders ook niet juridisch grootouder.

Ons estate planning team biedt maatwerkoplossingen

Bij lesbische en homoseksuele koppels met kinderen is het minder vanzelfsprekend dat beide partners ook de juridische ouders zijn. De planning van de toekomstige nalatenschap ten behoeve van het kind verdient dan extra aandacht. Onze estate planners hebben veel ervaring met complexe situaties en gaan voor maatwerkoplossingen. Heb je vragen over jouw situatie? Neem dan contact op met Gavin Vree en Inge te Boekhorst, per e-mail gvree@joanknecht.nl en itboekhorst@joanknecht.nl of per telefoon op +31 (0)40 240 9530.

[1] In de literatuur bestaat discussie of de biologische ouder een bloedverwant blijft. De Staatssecretaris heeft in een specifiek geval met toepassing van de hardheidsclausule goedgekeurd dat voor de Successiewet het kindtarief wel toegepast mag worden.