Het kleinkindlegaat: altijd een belastingbesparing?
Het kleinkindlegaat: altijd een belastingbesparing?
25 januari 2024
Kleinkindlegaten zijn in menig testament niet meer weg te denken. Naast dat het een mooi gebaar is om je kleinkinderen iets na te laten, is er op familieniveau een besparing van erfbelasting. Echter, in sommige situaties kan dit voordeel verdwijnen door een jaarlijkse toename van de inkomstenbelasting. Blijft door dit fiscale prijskaartje voor de kleinkinderen nog wel iets over van de erfenis van opa of oma?
Waarom kleinkindlegaten?
Kleinkindlegaten zijn geldbedragen voor het kleinkind vanuit de nalatenschap van de grootouders. Vaak ter grootte van de vrijstelling voor erfbelasting (€ 25.187[1] per kleinkind). Legaten gaan ten laste van de erfenis, waardoor de belastbare verkrijging van de eigen kinderen kleiner wordt. Door gebruikmaking van de vrijstellingen van de kleinkinderen, zal op totaalniveau per saldo minder erfbelasting verschuldigd zijn. Om dit erfbelastingvoordeel optimaal te benutten kunnen kleinkindlegaten zowel bij het overlijden van de eerststervende grootouder als bij overlijden van de langstlevende grootouder worden opgenomen.
Opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende grootouder
Om te zorgen dat de langstlevende grootouder ongestoord kan doorleven, kan een opeisbaarheidsbepaling regelen dat de kleinkinderen pas iets uitgekeerd krijgen bij het overlijden van de langstlevende grootouder. Hierdoor wordt het fiscale voordeel voor de erfbelasting gerealiseerd, zonder dat de overblijvende grootouder hier ‘last’ van heeft.
De kleinkinderen hebben dan een niet-opeisbare vordering op de langstlevende grootouder in hun vermogen. Andersom heeft de langstlevende grootouder een schuld aan de kleinkinderen die tijdens zijn leven niet afgelost hoeft te worden. Deze vordering of schuld zien we terug in de inkomstenbelasting.
Box 3 – Vermogensrendementsheffing
Het per 1 januari 2023 ingevoerde ‘nieuwe systeem’ van belastingheffing in box 3[2] van de inkomstenbelasting heeft gevolgen voor deze ‘niet-opeisbare kleinkindlegaten’. Voor het desbetreffende kleinkind geldt een fictief rendement van 6,04% over de vordering op de grootouder. De daartegenover staande schuld kent echter een fictief rendement van (voorlopig) 2,47%. Bij eenzelfde rechtsverhouding tussen kleinkind en grootouder wordt de heffingsgrondslag bij het kleinkind dus meer vergroot dan bij de grootouder wordt verkleind.
Door het in verhouding zwaarder belasten van de vordering bij het kleinkind ten opzichte van de aftrekpost bij de grootouder, kan dit op familieniveau een jaarlijks terugkomend nadeel voor de inkomstenbelasting opleveren. In dat geval kan het eenmalige voordeel dat het kleinkindlegaat voor de erfbelasting heeft verdwijnen door het jaarlijkse nadeel in de inkomstenbelasting.
Aandachtspunt bij de afwikkeling van een nalatenschap
De daadwerkelijke belastingdruk in box 3 is sterk afhankelijk van de totale omvang en samenstelling van de bezittingen en schulden van het kleinkind. Er is bovendien geen inkomstenbelasting verschuldigd wanneer het totale vermogen van het kleinkind (inclusief de vordering) onder het heffingsvrije vermogen[3] valt.
De fiscale uitwerking van legaten was altijd al een belangrijk aandachtspunt bij de afwikkeling van een nalatenschap. Door het gewijzigde box 3 systeem is het belang om naast de erfbelasting ook de inkomstenbelasting mee te wegen nog groter geworden.
Wat betekent dit voor mij?
Staat er een niet-opeisbaar kleinkindlegaat in jouw testament, overweeg je om dit op te nemen of ontvang je dit legaat? Laat je dan goed adviseren. Afhankelijk van de persoonlijke (familie)situatie kan met het weigeren van een kleinkindlegaat een mogelijk fiscaal nadeel worden voorkomen. Ook kan bekeken worden of het tijdens leven uitkeren van de kleinkindlegaten een passende oplossing is. Het op voorhand wijzigen van het testament is niet nodig, waardoor de beoogde besparing van erfbelasting in stand blijft.
Slot
Wil je meer weten over kleinkindlegaten in jouw specifieke geval en welke fiscale gevolgen dit zal hebben gelet op het gewijzigde box 3-stelstel? Neem dan contact op met Gavin Vree en Inge te Boekhorst, per e-mail gvree@joanknecht.nl en itboekhorst@joanknecht.nl of per telefoon op +31 (0)40 240 9530.