Gemeenschap van goederen: alles samen geschonken?
Gemeenschap van goederen: alles samen geschonken?
15 december 2022
Indien sprake is van een huwelijk in gemeenschap van goederen, bestaat het uitgangspunt dat het vermogen van de echtgenoten gezamenlijk is. Om die reden kan zich bij het doen van een schenking de vraag voordoen aan wie van de twee echtelieden een schenking moet worden toegerekend. Het antwoord op deze vraag is onder andere belangrijk voor de toepassing van de 180-dagenregeling uit de Successiewet.
180-dagenregeling
In de Successiewet is een bepaling opgenomen dat schenkingen en andere giften die zijn gedaan binnen 180 dagen voorafgaand aan het overlijden van de schenker, alsnog bij de belastbare nalatenschap worden opgeteld. Deze bepaling is in het leven geroepen om misbruik te voorkomen: het is door de werking van deze bepaling niet mogelijk om in het zicht van overlijden een schenking te doen om de belastbare nalatenschap te verkleinen.
Schenking en toestemming
Het begrip ‘schenking’ valt onder het overkoepelende begrip ‘gift’. De definitie van ‘gift’ is: elke handeling die ertoe strekt een ander ten koste van het eigen vermogen van de handelende persoon te verrijken. Bij het doen van een gift (en dus schenking) is het vereist dat een echtgenoot toestemming heeft van de andere echtgenoot, behalve in het geval dat het gaat om giften die niet bovenmatig zijn; dan is toestemming niet vereist. Daarnaast is geen toestemming van de echtgenoot vereist als de gift pas uitgevoerd wordt na het overlijden van degene die de gift doet. Mocht de echtgenoot geen toestemming voor de gift geven, dan is deze te vernietigen. Het maakt daarbij niet uit of de gift ten laste van het privévermogen of ten laste van het gezamenlijke vermogen is gedaan. Indien vernietiging is gewenst, moet dat binnen drie jaar worden gedaan.
Schenking en gemeenschap van goederen
Zoals al eerder vermeld, kan van belang zijn wie de schenker is in het geval de schenker gehuwd is in gemeenschap van goederen. Deze kwestie is het inzichtelijk te krijgen door een voorbeeld geïnspireerd op de recente rechtspraak.
Voorbeeld
Vader en moeder zijn gehuwd in gemeenschap van goederen. Vader doet een schenking aan zijn dochter van € 4 miljoen. Vader overlijdt binnen de termijn van 180 dagen na het doen van de schenking. Dit zou op grond van bovenstaande betekenen dat de schenking van € 4 miljoen bij de belastbare nalatenschap van vader opgeteld wordt.
Echter, in een Besluit uit 2014[1] heeft de staatssecretaris besloten: ‘Deze 180-dagenregeling wordt bij een erflater die in algehele gemeenschap van goederen was gehuwd, slechts toegepast op de helft van de schenking’. Op grond hiervan wordt slechts de helft van het bedrag (dus € 2 miljoen) bij de nalatenschap van vader opgeteld.
Vervolgens overlijdt moeder een aantal jaren later. De vraag komt op[2] of gesteld kan worden dat moeder de schenker is van de andere helft van het schenkingsbedrag (welke dus door vader gedaan is) vanwege het feit dat moeder in algehele gemeenschap van goederen getrouwd was met vader.
Het antwoord hierop is: nee. Het feit dat gehuwd was in algehele gemeenschap van goederen, maakt niet dat moeder geacht wordt de helft van de schenking gedaan te hebben.
Concluderend
Het is belangrijk zorgvuldig te bepalen wie de schenker is, indien de kans bestaat dat binnen 180 dagen na de schenking een overlijden plaatsvindt. Dit geldt ook indien sprake is van een algehele gemeenschap van goederen en de waarde van de schenking ten laste komt van de huwelijksgoederengemeenschap van de schenker.
Mocht de echtgenoot overlijden die zelf niet heeft geschonken, dan leidt een juiste wetstoepassing ertoe dat de schenking in zijn geheel buiten bereik blijft van de 180-dagenregeling.
Mocht de schenker zelf binnen de termijn van 180 dagen overlijden, dan zou met een beroep op het voornoemde besluit de helft van de waarde van de schenking buiten bereik van de 180-dagenregeling blijven. Het is evenwel de vraag in hoeverre een beroep op een besluit wordt toegestaan, nu door de uitspraak van het hof duidelijk is geworden dat het besluit uitgaat van een onjuiste wetstoepassing.
Tot slot
Wil je meer weten over de fiscaalrechtelijke aspecten die komen kijken bij het doen van een schenking? Of wil je meer weten over de fiscale gevolgen die een schenking voor jou zal hebben? Neem dan contact op met onze estate planners, Gavin Vree en Inge te Boekhorst, per e-mail via gvree@joanknecht.nl en itboekhorst@joanknecht.nl of per telefoon op +31 (0)40 240 9440.
[1] Besluit minister van Financiën, 15 oktober 2014, nr. BLKB2013/1870M).
[2] Deze vraag is niet relevant voor de 180-dagenregeling, maar hield verband met een navorderingstermijn en verzwegen vermogen, waarop we in dit nieuwsbericht niet nader ingaan.