Duurzaamheid: Wat is het en waarom is het belangrijk?

13 november 2024

Sociaal–ecologische systemen

Onze wereld staat voor complexe uitdagingen die zowel bedrijven als de samenleving ontwrichten. Deze uitdagingen zetten druk op onze sociaal-ecologische systemen. Denk aan de wereld als een groot netwerk van onderling verbonden systemen. Als één systeem uitgeput raakt, heeft dat gevolgen voor de andere systemen, en uiteindelijk ook voor bedrijven. Door bewust na te denken over deze systemen, kunnen we ervoor zorgen dat we de grenzen niet overschrijden en de negatieve impact op andere systemen verminderen. Verduurzaming draait dus om het verantwoord omgaan met onze sociale en ecologische omgeving.

De planetaire grenzen

Een belangrijk concept hierbij zijn de planetaire grenzen. De grenzen geven de veilige limieten aan van negen belangrijke processen die ervoor zorgen dat het klimaat stabiel blijft en ecosystemen goed kunnen functioneren. Wetenschappers hebben de afgelopen 15 jaar voor elk van deze processen veilige grenzen vastgesteld, waarbij de veerkracht van de aarde stabiel blijft. Wanneer deze grenzen worden overschreden, kunnen er grote, abrupte of onomkeerbare ecologische veranderingen optreden. Zoals de dalende bijenpopulatie kan leiden tot biodiversiteitsverlies, of hoe er een toename is aan overstromingen in de wereld. Drastische veranderingen zullen niet overnacht plaatsvinden, maar het overschrijden van deze grenzen resulteert in toenemende risico’s voor de mensen en de ecosystemen. Helaas zijn momenteel zes van de negen grenzen al overschreden, wat een groot verschil is t.o.v. 2009. Daarnaast zijn de grenzen ook onderling afhankelijk, wanneer een grens wordt overschreden zal dat andere grenzen direct of indirect beïnvloeden. Wat alleen leidt tot meer drastische veranderingen.

Maar wat zijn deze negen planetaire grenzen nu?

• (1) Klimaatverandering: door toenemende broeikasgassen raakt de aarde overbelast, wat leidt tot hogere temperaturen en veranderende weerpatronen. Deze grens is al overschreden en zit in de gevarenzone.
• (2) Nieuwe entiteiten: o.a. synthetische chemicaliën en stoffen, gemodificeerde organisme, radioactieve materialen. De hoeveelheid van deze stoffen zit boven de veilige limiet.
• (3) De ozonlaag: beschermt de aarde tegen schadelijk Uv-straling. Langzamerhand wordt de laag dunner, door gemaakte chemicaliën, waardoor meer straling de aarde bereikt. Voor nu zijn de niveaus nog binnen de veilige limieten.
• (4) Atmosferische aerosolen: stofdeeltjes in de lucht die het klimaat (temperatuur) en neerslagpatronen beïnvloeden. Voor nu is deze grens ook nog niet overschreden.
• (5) Verzuring van de oceanen: de verzuring schaadt organisme, het marine ecosysteem en vermindert de hoeveelheid CO2 dat wordt opgenomen door de oceanen. Deze grens is nog niet overschreden, maar de grens is bijna bereikt.
• (6) Biogeochemische stromen: Dit zijn natuurlijke nutriëntencycli die belangrijk zijn voor de mens en milieu, zoals fosfor en stikstof. Momenteel wordt dit proces verstoord en is de grens overschreden.
• (7) Zoetwatergebruik: veranderingen in zoetwatercirculatie verstoren natuurlijke functies. Ook deze grens is overschreden
• (8) Landgebruik: ontbossing en verstedelijking verminderen de ecologische veerkracht. Ook deze grens is overschreden.
• (9) Biosfeerintegriteit: biodiversiteit en ecosystemen worden aangetast en dat kan gevolgen hebben op alle ecologische systemen. Ook deze grens is overschreden.

Hopelijk geeft dit een duidelijker beeld van hoe ernstig de ecosystemen worden beïnvloed en hoe ver de veilige limieten al zijn overschreden. Dit kader helpt de ernst van de situatie te begrijpen en benadrukt dat we niet alleen naar klimaatverandering moeten kijken, maar ook naar andere ecologische grenzen. De situatie in 2009 t.o.v. de situatie in 2023 laat goed zien hoe de grenzen steeds meer en meer overschreden worden.

Waarom zou je vrijwillig naar je duurzaamheid willen kijken?

In de huidige wereld is duurzaamheid niet langer een optie, maar een noodzaak. Steeds meer MKB bedrijven investeren in duurzaamheid, waardoor zij ook hun bijdragen kunnen leveren aan een betere wereld. Bovendien leveren deze duurzaamheidsinspanningen ook aanzienlijke voordelen op voor de onderneming zelf. In eerdere blogs is er al uitgelegd hoe MKB bedrijven beïnvloed kunnen worden door de CSRD, ongeacht dat zij niet verplicht zijn om hieraan te voldoen. Maar verduurzaming gaat verder dan wetgeving. Denk aan kostenbesparingen door zuiniger en efficiënter om te gaan met water en energie, een sterkere reputatie door te laten zien dat jij als organisatie je inzet voor een betere toekomst, stimulering van innovatie om efficiënter met materialen om te gaan en verbeteringen van de toekomstbestendigheid door meer na te denken over hoe duurzaamheid een tool kan zijn en niet een obstakel. Maar duurzaamheid heeft ook betrekking op sociale aspecten, zoals betere werkomstandigheden voor eigen werknemers en werknemers in de waardeketen. Meer aandacht voor werknemers kan leiden tot een betere bedrijfscultuur, hogere medewerkerstevredenheid en meer talentwerving.

Al met al, er zijn dus veel voordelen aan verduurzaming. Het draagt bij aan een betere wereld en verbetert de toekomstbestendigheid van de onderneming. Iedere investering aan verduurzaming draag bij aan het beheersen van de grenzen. Hoewel wetgeving veel van bedrijven verwacht, hoeft verduurzaming geen obstakel of kostenpost te zijn. Hopelijk schetst dit een duidelijker beeld van de noodzaak en voordelen van duurzaamheid.

Je hoeft dit niet alleen te doen

De ESG-services team van Joanknecht biedt ondernemingen graag de extra hand toe om samen naar de huidige situatie van duurzaamheid te kijken, zodat jij als onderneming je gedegen voor kan bereiden op een duurzame toekomst.

Meer weten? Neem gerust contact met ons op met ons ESG-team.